Blog

Büyük ve küresel boyutta herkesin, her şeyin etkilendiği bir kriz döneminden geçiyoruz. Yaşamı ve beden bütünlüğümüzü tehdit eden salgın hastalıklardan ruhsal olarak etkilenmenin normal bir durum olduğunu belirtmek gerekir. Ani ve beklenmedik böyle durumlar için bazı psikolojik tepkiler muhtemeldir.

Bu dönemde, hayat düzeninin birden bire değişmesi, günlük hayatın sekteye uğraması, yapılan planların iptal edilmesi ya da ertelenmesi travmatik bir algıya neden olabilmektedir.

Sağlıklı bireyler travmatik durumlarda çeşitli kaygı taşıyan, huzursuzluk yaratan, depresif duygulara kapılabilirler. İnkar ve şok, korku, kaygı, panik, endişe, öfke, bunaltı, suçluluk, çaresizlik, umutsuzluk gibi duygular hissedebilirler. Herşeyden önce tüm bu duyguların olağan ve normal tepkiler olduğu bilinmelidir. Bu duyguların abartılı, sürekli ve günlük işlevselliği bozmadığı sürece patolojik olmadığı söylenebilir. Kabul edilebilir düzeyde var olan bu duyguların işlevsel bir tarafı da vardır. Tetiklenen bu duygular, tedbir ve önleyici davranışları açığa çıkarmaktadır.

Travmatik süreç içerisinde kişilerin kendi duygu oto kontrolünü sağlaması büyük önem taşır. Fakat bunu sağlamak çok kolay olmayabilir. Stres ile başa çıkmanın en etkili yolu, karşı karşıya olduğumuz riskin net olarak çerçevesini çizip kendi kontrolümüz doğrultusunda yapabileceklerimizi uygulamaya geçirmektir. Bunun için en iyi adım en doğru kaynaktan bilgi edinmektir.

Olumsuz duygulanımların sıklığının azalması için günlük yaşam rutinlerini devam ettirmek gerekir. Yemek, çalışma saatleri, uyku, keyif veren etkinlikler, kişilerarası iletişim eski düzene yakın şekilde sürdürülmeye çalışılmalıdır. Kişinin kendi doyum alanını belirleyerek keyif veren destekleyici uğraşlar bulması önem taşımaktadır.

Her bireyin stresle başa çıkma yöntemi birbirinden farklıdır. Kişilerde konuşma ihtiyacı ya da tam tersi içe kapanma görülebilir. Bu dönemde sosyal destek, duyguları paylaşmak kişide ki olumsuz duyguların şiddetini azaltacaktır. Yaşanan olumsuz durumla ilgili düşünceleri, duyguları yazıya dökmek, günlük tutmak kişinin duygularını kabullenmesine, anlamlandırmasına ve onlarla başa çıkabilmesine olanak tanır.

Kendini faydalı hissetmek ve başarma duygusu önemli bir ruhsal destektir. Düzenli olarak aktivite planlamak, kısa süreli egzersizler yapmak, uyku ve yemek saatlerini düzene koymak depresif duygulanımların gelişmesini engelleyecektir. Nefes egzersizleri, işleri farkındalıkla tamamlamak, parçalara bölmek, anda kalmak, empatik olmaya çalışmak stresle başa çıkmada uygulanabilecek farkındalık egzersizleridir.

COVID-19 salgını döneminde tüm bu yöntemlerin uygulanamaması ve işe yaramaması durumunda, aşırı depresif duygular, patolojik takıntılı davranışlar, alkol ve madde kötüye kullanımı, öfke patlamaları, izole yaşam görülüyorsa uzman desteği almak gerekmektedir.

Uzm. Klinik Psikolog Mine SÜTCÜ